Spis treści:
Co to jest język inkluzywny?
Język inkluzywny to odpowiedzialna forma komunikacji, podczas której powinniśmy podchodzić empatycznie do całej grupy naszych odbiorców. Musimy wziąć pod uwagę kontekst (sytuację, w jakieś adresaci będą zapoznawać się z naszymi komunikatami), ich wiek, płeć, status zawodowy, pochodzenie, orientację oraz inne czynniki, które mogą wpływać na odbiór treści czy komunikatu – zwłaszcza w sytuacji, kiedy poruszamy tematy ważne, kontrowersyjne lub szczególnie delikatne, a źle dobrane słowa mogą wywołać emocje odwrotne do zamierzonych.
Słowa mają dużą moc, a język cały czas jest żywy i dynamicznie się rozwija. Wiele zależy od okoliczności, a różne zwroty potrafią zmienić swoje znaczenie w zależności od kontekstu. Jeśli nie wykażemy się odpowiednią dozą empatii i przezorności, możemy zostać niewłaściwie zrozumiani, nasz wizerunek może ucierpieć, a nasi odbiorcy mogą poczuć się urażeni. Wykluczenie może być niezamierzone (możemy nawet nie być tego świadomi), ale druga strona na pewno to poczuje, jeśli komunikat będzie nieodpowiedni.
Dlaczego warto używać języka włączającego?
Aby komunikacja była skuteczna, musi przemawiać do wszystkich odbiorców, dla których jest przeznaczona i nie może ich różnicować. Język integracyjny uznaje różnorodność i wyraża szacunek dla wszystkich ludzi, jest wrażliwy na różnice i promuje równe szanse. Jak wspomniałem wcześniej, język jest płynny, dlatego znaczenia i konotacje słów mogą się dość szybko zmieniać. W efekcie ważniejsze jest stosowanie zasad języka inkluzywnego niż uczenie się i wykorzystanie utartych zwrotów, ponieważ z czasem (lub w jakiejś konkretnej sytuacji) ich znaczenie może ulec zmianie.
Prosto rzecz ujmując, używanie języka równościowego moglibyśmy zamknąć w zdaniu: “zwracajmy się do innych tak, jak chcielibyśmy, aby oni zwracali się do nas”. Dlatego też taki sposób komunikacji może się okazać bardzo efektywny podczas pracy w większych lub bardziej zróżnicowanych grupach. Wpływając na atmosferę w zespole i dając do zrozumienia, że każdy w grupie jest akceptowany i śmiało może wyrażać swoje zdanie, zmniejszamy ryzyko, że ktoś przemilczy ważną dla niego rzecz. Każdy z nas inaczej patrzy na różne rzeczy, inne wartości oceniamy jako ważniejsze, mamy różną otwartość na nieznane nam aspekty i sytuacje. Warto rozmawiać między sobą i wymieniać się spostrzeżeniami, ponieważ tylko w taki sposób możemy rozszerzyć swój punkt widzenia, przyjąć inną perspektywę i zmienić się na lepsze.
Kiedy stosować język inkluzywny?
Na język inkluzywny należy zwracać szczególną uwagę podczas tworzenia:
- e-maili (zwłaszcza kiedy działamy w organizacji międzynarodowej, a nasze wiadomości będą czytały osoby różnych narodowości, religii czy przekonań),
- materiałów marketingowych (zwłaszcza kiedy kierujemy je do wielu bardzo różnych grup),
- treści na media społecznościowe,
- strony internetowe i sklepy,
- komunikaty wewnętrzne dla grup/organizacji/firm,
- artykuły i poradniki
Znajomość i używanie języka inkluzywnego może być przydatne zwłaszcza dla osób, które odpowiadają za tworzenie i dystrybucję treści w Internecie (copywriterzy, marketingowcy, influencerzy, badacze itp.), za projektowanie rozwiązań cyfrowych i nie tylko cyfrowych (projektanci UX/UI) oraz w wielu innych zawodach. Dodatkowo konsekwentne i właściwe używanie języka inkluzywnego może stanowić wartościowy aspekt wizerunkowy – jeśli takie zasady deklarujemy i praktykujemy je na co dzień, to zwiększamy zaufanie nie tylko naszych współpracowników, ale również obecnych lub przyszłych klientów.
Jak pisać inkluzywnie?
Etykieta inkluzywna odnosi się do szacunku podczas komunikacji i tworzenia empatycznej interakcji z osobami, które różnią się od nas. Zwracajmy się do naszych odbiorców uprzejmie i z szacunkiem, używając odpowiednich słów i zwrotów.
Grupami, które najczęściej mogą być wykluczane lub podlegać krzywdzącym stereotypom są m.in.:
- osoby starsze
- osoby z niepełnosprawnościami
- osoby homoseksualne lub innych orientacji
- ale również (zwłaszcza w Internecie) ludzie różnych wyznań czy odmiennych orientacji politycznych
Komunikacja neutralna płciowo zakłada używanie słowa „osoba”, które nie wskazuje na płeć np. “osoba głosująca”, “osoba mówiąca”. Jest to również dobre wyjście w sytuacjach, gdzie możemy użyć trybu rozkazującego (np. “Proszę odpowiedzieć na pytanie”, “Proszę o wypełnienie ankiety”).
W komunikacji marketingowej możemy spróbować kilku sztuczek, które pozwolą na bardziej włączający język:
- Forma bezpośrednia:
Jesteś niezalogowany → Zaloguj się
Nie otrzymałaś przelewu? → Przelew do Ciebie nie dotarł?
- Przeformułuj zdanie:
Otrzymałeś certyfikat ze szkolenia → Certyfikat ze szkolenia został wysłany na Twoją pocztę
Niewidomy → Osoba niewidząca
Murzyn → Osoba Czarnoskóra
- Użyj strony biernej (uwaga: strona bierna posiada tę wadę, że utrudnia czytanie)
Zmieniłeś hasło do konta → Hasło do konta zostało zmienione
Wprowadziłaś dane do wysyłki → Dane do wysyłki zostały wprowadzone
Kupiłaś produkty z koszyka → Produkty z koszyka zostały kupione
- Podłoga, gwiazdka lub ukośnik:
W wielu miejscach Internetu na porządku dziennym zauważymy “podłogi” (_), gwiazdki (*) lub ukośniki (/), które również pozwalają na ukrycie płci. Należy jednak zwrócić uwagę, że może to znacząco wpłynąć na czytelność tekstu (zwłaszcza jeśli jest dłuższy lub skomplikowany). Kiedy zdecydujemy się wykorzystać jeden z tych trzech elementów, powinniśmy się ich konsekwentnie trzymać.
robiłeś → robił*ś,
byłam → był_m,
piękne → piękn*,
czytałam → czytałem/am
Praktycznie zawsze da się zastosować jedną z powyższych reguł lub delikatnie przeformować zdanie, aby wciąż przekazywało najważniejsze informacje. Jako osoby tworzące komunikaty i treści możemy dawać przykład, używając języka, który pozwala osobom o różnych tożsamościach czuć się włączonymi i reprezentowanymi.
A jak w jednym zdaniu podsumować kwestię języka włączającego? Po prostu piszmy empatycznie. 🙂
